డీమాట్ మరియు ట్రేడింగ్ ఖాతా మధ్య వ్యత్యాసం

1 min read
by Angel One

డిమాట్ మరియు ట్రేడింగ్ అకౌంట్ మధ్య ముఖ్యమైన వ్యత్యాసం ఏంటంటే మీ షేర్ సర్టిఫికెట్లు మరియు ఎలక్ట్రానిక్ ఫార్మాట్లో ఇతర డాక్యుమెంట్లు వంటి మీ సెక్యూరిటీలను నిర్వహించడానికి ఒక డిమాట్ అకౌంట్ ఉపయోగించబడుతుంది, అయితే ట్రేడింగ్ అకౌంట్ స్టాక్ మార్కెట్లో ఈ సెక్యూరిటీలను కొనుగోలు చేయడానికి మరియు విక్రయించడానికి ఉపయోగించబడుతుంది.

ఒక డిమాట్ అకౌంట్ మరియు ట్రేడింగ్ అకౌంట్ రెండు వేర్వేరు ప్రయోజనాలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ,  అవి చాలా సంబంధం కలిగి ఉంటాయి. వాస్తవానికి, మీ వాస్తవ స్టాక్ మార్కెట్ కార్యకలాపాలు అనేవి మీ ట్రేడింగ్ అకౌంట్, డిమాట్ అకౌంట్ మరియు మీ బ్యాంక్ అకౌంట్ మధ్య ఒక క్లోజ్ ఇంటర్ప్లే.

 ట్రేడింగ్ మరియు డిమాట్ అకౌంట్ యొక్క కాంబినేషన్ సామాన్యంగా స్టాక్ మార్కెట్ టర్మినాలజీలో 2-ఇన్-1 అకౌంట్ అని పిలుస్తారు. ఇప్పుడు మనం రెండింటి మధ్య వ్యత్యాసాలను చూద్దాం.

డిమాట్ మరియు ట్రేడింగ్ అకౌంట్ల స్వభావం మధ్య వ్యత్యాసం (స్టాక్ వర్సెస్ ఫ్లో)

ప్రాథమిక తేడా ఏంటంటే ఒక ట్రేడింగ్ అకౌంట్ మీ క్యాపిటల్ మార్కెట్ ట్రాన్సాక్షన్లను ఒక వ్యవధిపాటు నిర్వహిస్తుంది అయితే డిమాట్ అకౌంట్  షేర్లు మరియు ఇతర సెక్యూరిటీల హోల్డింగ్ ను పాయింట్ వద్ద నిర్వహిస్తుంది. అందువల్ల, ఒక ట్రేడింగ్ అకౌంట్ అనేది ఒక కాలంలో ట్రాన్సాక్షన్ల ప్రవాహం స్వభావంలో ఉంటుంది, అయితే ఒక డిమాట్ అకౌంట్  నిజానికి ఒకే సమయంలో మీ సంపద ప్రభావాన్ని క్యాప్చర్ చేస్తుంది.

డిమాట్ నిర్దిష్ట సమయంలో కొలవబడుతుంది; ఒక సమయం వ్యవధిలో ట్రేడింగ్ కొలవబడుతుంది

ఇది మునుపటి పాయింట్ నుండి లాజికల్ గా అనుసరిస్తుంది. మీరు ట్రేడింగ్ అకౌంట్ వర్సస్ డిమాట్ అకౌంట్ చూసినప్పుడు, ఇది ప్రాథమిక వ్యత్యాసం. ట్రేడింగ్ అకౌంట్ ఒక సమయం వ్యవధిలో ట్రాన్సాక్షన్లను క్యాప్చర్ చేసినందున, అది ఎల్లప్పుడూ ఒక సమయం వ్యవధిలో కొలవబడుతుంది (1 నెల, 3 నెలలు, 1 సంవత్సరం మొదలైనవి). సెక్యూరిటీల యాజమాన్యం రికార్డుగా ఉన్న డిమాట్ అకౌంట్ ఎల్లప్పుడూ ఒక సమయం పాయింట్ ద్వారా కొలవబడుతుంది (సాధారణంగా ప్రతి ఆర్థిక సంవత్సరం మార్చి 31 నాటికి).

మీరు షేర్లను కొనుగోలు చేసినప్పుడు ట్రేడింగ్ మరియు డిమాట్ అకౌంట్ ఎలా ఇంటర్ఫేస్ అవుతాయి?

ట్రేడింగ్ మరియు డీమాట్ అకౌంట్ సరైన దృష్టి నుండి ఏమిటో అర్థం చేసుకోవడానికి, షేర్లు కొనుగోలు చేయడానికి మీరు ఆర్డర్ చేసినప్పుడు ఏమి జరుగుతుందో చూద్దాం. 

మీరు రూ. 910 వద్ద ఎక్స్ కంపెనీ యొక్క 100 షేర్లను కొనుగోలు చేయడానికి ఆర్డర్ చేస్తారు అనుకుందాం, మరియు ఆర్డర్ నిర్ధారించబడింది. అప్పుడు మీరు మీ ట్రేడింగ్ అకౌంట్‌ను తదుపరి ఉదయం 11 గంటల వరకు రూ. 91,000 వరకు ప్రీ-ఫండ్ చేయాలి. టి+2 రోజున, షేర్లు ఆటోమేటిక్‌గా మీ డిమాట్ అకౌంట్‌కు క్రెడిట్ చేయబడతాయి. మీరు ఒక ఆన్‌లైన్ వ్యాపారి అయితే, ఈ మొత్తం ప్రక్రియ పూర్తిగా ఆటంకాలు లేకుండా ఉంటుంది.

మీరు షేర్లను విక్రయించినప్పుడు ట్రేడింగ్ మరియు డిమాట్ ఎలా ఇంటర్ఫేస్ అవుతాయి?

మీరు స్టాక్ ‘ఎక్స్’ యొక్క 500 షేర్లను రూ.420 వద్ద విక్రయించారని అనుకుందాం. ట్రేడింగ్ ఇంజిన్ మొదట మీరు మీ డిమాట్ అకౌంట్లో షేర్ల బ్యాలెన్స్ కలిగి ఉందని సంతృప్తి పడవలసి ఉంటుంది. మీకు మీ డిమాట్ అకౌంట్‌లో అవసరమైన బ్యాలెన్స్ ఉంటే, 500 షేర్‌లు టి+1 రోజున మీ డిమాట్ అకౌంట్‌కు డెబిట్ చేయబడతాయి మరియు టి+2 రోజున రూ 2,10,000 లక్షల మొత్తం మీ బ్యాంక్ అకౌంట్‌కు క్రెడిట్ చేయబడతాయి. ఆఫ్లైన్ అకౌంట్ విషయంలో, మీరు మీ బ్రోకర్ కు అదే రోజు డెబిట్ ఇన్స్ట్రక్షన్ స్లిప్ (డిఐఎస్) ను అందించాలి. మీకు ఆన్లైన్ డిమాట్ అకౌంట్ ఉంటే మరియు మీరు మీ బ్రోకర్ కు పవర్ ఆఫ్ అటార్నీ ఇచ్చినట్లయితే ఈ సమస్య పరిష్కరించబడుతుంది. ఆ సందర్భంలో, మొత్తం ప్రక్రియ ఆటంకాలు లేకుండా ఉంటుంది.

మీ డిమాట్ అకౌంట్ లోకి వచ్చే ముందు మేము టి+1 న షేర్లను అమ్మవచ్చా?

ఇది ఒక ఆసక్తికరమైన ప్రశ్న. మీరు సోమవారం నాడు “ ఎక్స్ ” షేర్లను కొనుగోలు చేశారని అనుకుందాం. మీరు డీమాట్ క్రెడిట్ బుధవారం సాయంత్రం నాడు మాత్రమే పొందుతారు. అంటే మీరు గురువారం మాత్రమే దానిని సమర్థవంతంగా విక్రయించవచ్చు. ఒకవేళ ధర బుధవారం ఉదయం 10% మేరకు పెరిగితే ఎలా? మీ డిమాట్ ఖాతాకు వచ్చే ముందు మీరు దీనిని విక్రయించవచ్చా? సమాధానం అవును. మీ డిమాట్ అకౌంట్ లోకి వచ్చే ముందు బ్రోకర్ షేర్లను అమ్మడానికి మిమ్మల్ని అనుమతిస్తుంది. అయితే, స్వల్ప వితరణ కారణంగా మీరు టి+2 రోజున వితరణ పొందలేకపోవచ్చు అనే ఒక ప్రమాదం ఉంది. ఆ సందర్భంలో, మీ షేర్లు వేలంలోకి వెళ్తాయి మరియు టి + 3 రోజున మాత్రమే మీ డిమాట్ ఖాతాలోకి వస్తాయి. అంటే మీ షేర్ల విక్రయం చెడుగా మారవచ్చు. మీరు ఇంకా మీ డిమాట్ ఖాతాలోకి రాని షేర్లను విక్రయించినప్పుడు మీరు ఎదుర్కోగల ప్రమాదం ఇది.

ట్రేడింగ్ అకౌంట్ లేకుండా నేను ఒక డిమాట్ అకౌంట్ కలిగి ఉండవచ్చా?

అవును, అది ఖచ్చితంగా సాధ్యమవుతుంది. మీరు ఒక ఐపిఒ కోసం అప్లై చేస్తే, అప్పుడు కేటాయింపు మీద షేర్లను హోల్డ్ చేయడానికి మీకు ఒక డిమాట్ అకౌంట్ మాత్రమే అవసరం. మీరు ఈ షేర్లను హోల్డ్ చేయాలనుకుంటే మరియు వాటిని అమ్మకూడదనుకున్నట్లయితే, డిమాట్ అకౌంట్ మాత్రమే సరిపోతుంది. అయితే, మీరు ఈ షేర్లను విక్రయించాలనుకుంటే, మొదట మీరు మొదట ఒక ట్రేడింగ్ అకౌంట్ తెరవవలసి ఉంటుంది. మీ ట్రేడింగ్ అకౌంట్ యాక్టివేట్ అయిన తర్వాత మాత్రమే మీరు ఈ షేర్లను అమ్మవచ్చు మరియు మీ డిమాట్ అకౌంట్ ఈ ట్రేడింగ్ అకౌంట్‌కు లింక్ చేయబడుతుంది.

నేను డిమాట్ ఖాతా లేకుండా ఒక ట్రేడింగ్ ఖాతాను కలిగి ఉండవచ్చా?

మీరు డిమాట్ ఫారంలో షేర్లను హోల్డ్ చేయాలనుకుంటే మాత్రమే డిమాట్ అకౌంట్ అవసరం. కాబట్టి, మీరు ఒక ట్రేడింగ్ అకౌంట్ తెరిచి ఫ్యూచర్స్ మరియు ఆప్షన్స్ లో మాత్రమే వాణిజ్యం చేయాలనుకుంటే, అప్పుడు ఒక డిమాట్ అకౌంట్ అవసరం లేదు. అది ఎందుకంటే భారతదేశంలో ఫ్యూచర్స్ మరియు ఆప్షన్స్ నగదు సెటిల్ చేయబడతాయి మరియు డెలివరీ ఫలితంగా కాదు. అయితే, మీరు ఈక్విటీలలో డీల్ చేయాలనుకుంటే డిమాట్ అకౌంట్ తప్పనిసరి. మీరు ఇంట్రాడేలో ఈక్విటీలను మాత్రమే ట్రేడ్ చేయాలనుకుంటే మీరు ఒక డిమాట్ అకౌంట్ ని నివారించవచ్చా? సమాధానం లేదు! మీరు ఈక్విటీలలో వాణిజ్యం చేయాలనుకున్న క్షణం, సెబి నిబంధనలు మీరు మీ ట్రేడింగ్ అకౌంట్‌తో పాటు ఒక డిమాట్ అకౌంట్‌ను తెరవవలసిందిగా పట్టుబడతాయి. 

గుర్తుంచుకోండి, మీ ట్రేడింగ్ అకౌంట్ ట్రాన్సాక్షన్లు అన్నీ డిమాట్ అకౌంట్లోకి డెలివరీగా పరిణమించవు. ఉదాహరణకు, ఇంట్రాడే ఈక్విటీ ట్రేడ్స్, ఫ్యూచర్స్ ట్రేడ్స్, ఆప్షన్స్ ట్రేడ్స్ మరియు కరెన్సీ ట్రేడ్స్ మీ ట్రేడింగ్ అకౌంట్లో అమలు చేయబడతాయి, కానీ అవి మీ డిమాట్ అకౌంట్ ను ప్రభావితం చేయవు. అదేవిధంగా, మీరు ఏ డిమాట్-ట్రేడింగ్ ఇంటరాక్షన్ లేకుండా మీ డిమాట్ అకౌంట్లోకి ఐపిఓలు, ఆర్బిఐ బాండ్లు మరియు గోల్డ్ బాండ్లను నేరుగా కొనుగోలు చేయవచ్చు.

డిమాట్ మరియు ట్రేడింగ్ అకౌంట్ల కోసం ఛార్జీలు

డిమాట్ ఖాతాను మీరు తెరిచిన డిపాజిటరీ భాగస్వామి ద్వారా వార్షిక నిర్వహణ ఛార్జ్ విధించబడుతుంది. 

చట్టపరంగా, ఒక పెట్టుబడిదారు ఒక పాన్ ను ఉపయోగించి అనేక డీమాట్ మరియు ట్రేడింగ్ ఖాతాలను కలిగి ఉండవచ్చు ఎందుకంటే ప్రతి పాన్ కు ఖాతాల సంఖ్యపై ఎటువంటి పరిమితి లేదు కాబట్టి. అందువల్ల, మీరు డిమాట్ అకౌంట్ తెరిచిన డిపిలు అన్నింటికీ మీరు ఎఎంసి (వార్షిక నిర్వహణ ఛార్జ్) చెల్లించవలసి రావచ్చు.

అదనంగా, ట్రాన్సాక్షన్ మరియు కస్టోడియన్ ఫీజులు కూడా ఇన్వెస్టర్ పై విధించబడతాయి.