મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ એસેટ મેનેજરોને મુખ્ય પોર્ટફોલિયોમાંથી ડિસ્ટ્રેસ્ડ અને ઇલિક્વિડ એસેટ્સને અલગ કરી ફંડના એકંદર જોખમને મેનેજ કરવાની મંજૂરી આપે છે. આ કેવી રીતે કામ કરે છે તે વિશે વધુ માહિતી જાણો.
ડેટ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સને ઇક્વિટી માર્કેટમાં રોકાણ કરતા ફંડ્સ કરતાં ઓછાં જોખમી ગણવામાં આવે છે. જોકે, તે સંપૂર્ણપણે જોખમથી મુક્ત નથી. ડેટ સિક્યોરિટીઝ ધરાવતા મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સે ઇલિક્વિડિટી અથવા ઇશ્યુ કરનાર કંપની તેના રોકાણકારોને નાણાં પરત કરવામાં અસમર્થતાને કારણે મૂલ્ય ગુમાવવાના જોખમનો સામનો કરવો પડે છે. આવી ઘટનાને કારણે ડેટ-કેન્દ્રિત ફંડના મૂલ્ય અને વળતરમાં ઘટાડો થતો અટકાવવા માટે સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઇન્ડિયા (સેબી) એ વર્ષ 2018માં મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ રજૂ કર્યું. આ એક એવી ટેકનિક છે જે એસેટ મેનેજમેન્ટ કંપનીઓ (એએમસી) ને તેમના પોર્ટફોલિયોમાં ડિસ્ટ્રેસ્ડ અને ઇલિક્વિડ ડેટ એસેટ્સને અસરકારક રીતે મેનેજ કરવાની મંજૂરી આપે છે. આ લેખમાં આપણે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ શું છે, તે કેવી રીતે કામ કરે છે, તેના વિવિધ ફાયદા અને ફંડના એનએવી પર તેની અસર વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગનો અર્થ
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ એ એક મિકેનિઝમ છે જેનો ઉપયોગ એસેટ મેનેજરો ડિસ્ટ્રેસ્ડ અથવા ઇલિક્વિડ એસેટ્સને બાકીના પોર્ટફોલિયોથી અલગ કરવા માટે કરે છે. આ ટેકનિકનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે ત્યારે થાય છે જ્યારે મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં કોઈ ચોક્કસ ડેટ સિક્યોરિટી ક્રેડિટ ડાઉનગ્રેડ, લિક્વિડિટી સમસ્યા અથવા ડિફોલ્ટનો સામનો કરે છે. આવી સમસ્યાગ્રસ્ત એસેટ્સને અલગ કરી, ફંડ મેનેજરો હાલના રોકાણકારોને ફંડના નેટ એસેટ વેલ્યુ (એનએવી)માં અચાનક ઘટાડાથી સુરક્ષિત કરી શકે છે.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગની એક મુખ્ય વિશેષતા એ છે કે ફક્ત હાલના રોકાણકારો જ સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ્સના સંપર્કમાં આવે છે. નવા રોકાણકારો જેઓ સાઇડ પોકેટિંગ પ્રક્રિયા પછી રોકાણ કરે છે તેઓ ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સનો કોઈ સંપર્કમાં રહેતા નથી. જો ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સ અને ઇલિક્વિડ એસેટ્સ ભવિષ્યમાં રિકવર થાય છે તો તેનું લિક્વિડેશન કરવામાં આવે છે અને તેમાંથી મળેલ રકમ હાલના રોકાણકારોને તેમના રોકાણના પ્રમાણમાં વહેંચવામાં આવે છે.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ કેવી રીતે કામ કરે છે?
હવે જ્યારે તમે જાણો છો કે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ શું છે તો ચાલો એક કાલ્પનિક ઉદાહરણ સાથે તેને વધુ સારી રીતે સમજવાનો પ્રયાસ કરીએ. ધારો કે તમે ડેટ મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં રોકાણ કરો છો. ફંડ એબીસી લિમિટેડનામની કંપનીના બોન્ડ ધરાવે છે. કેટલાક અનિવાર્ય મુદ્દાને કારણે, કંપની નાણાકીય રીતે મુશ્કેલીમાં મુકાય છે અને તેના પેમેન્ટ્સમાં ડિફોલ્ટ કરે છે. પરિણામે એબીસી લિમિટેડના બોન્ડ્સ ડાઉનગ્રેડ થાય છે અને તેમનું મૂલ્ય ગુમાવે છે, જેના કારણે તે ઇલિક્વિડ બને છે. ડેટ મ્યુચ્યુઅલ ફંડના મેનેજર એબીસી લિમિટેડના બોન્ડ્સને સાઇડ પોકેટ કરવાનું નક્કી કરે છે, જેનાથી બોન્ડ્સને મુખ્ય પોર્ટફોલિયોથી અલગ કરવામાં આવે છે. તમારા જેવા હાલના રોકાણકારોને મુખ્ય ફંડ અને સાઇડ પોકેટ બંનેમાં યુનિટ્સ મળે છે. ફંડની નેટ એસેટ વેલ્યુ પણ પોર્ટફોલિયોમાં ફક્ત લિક્વિડ અને હેલ્ધી એસેટ્સને પ્રતિબિંબિત કરવા માટે એડજસ્ટ કરવામાં આવે છે. જો એબીસી લિમિટેડના ડિસ્ટ્રેસ્ડ બોન્ડ્સ ભવિષ્યમાં કોઈપણ સમયે મૂલ્યમાં રિકવર થાય છે અથવા લિક્વિડેટ થાય છે, તો તેમાંથી મળેલ રકમ હાલના રોકાણકારોમાં વહેંચવામાં આવે છે. હવે, જે રોકાણકારો સાઇડ પોકેટિંગ ઇવેન્ટ પછી ડેટ મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં રોકાણ કરે છે તેઓ સાઇડ પોકેટના કોઈ યુનિટ્સ મેળવશે નહીં. પરિણામે તેઓ એબીસી લિમિટેડના બોન્ડ્સની રિકવરી અથવા લિક્વિડેશનથી થતી આવક મેળવવા માટે યોગ્ય રહેશે નહીં.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ અને નેટ એસેટ વેલ્યુ પર તેની અસર
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગની ફંડની નેટ એસેટ વેલ્યુ પર સીધી અસર થાય છે. જ્યારે કોઈ ઇલિક્વિડ અથવા ડિસ્ટ્રેસ્ડ સિક્યોરિટીને સાઇડ પોકેટમાં ખસેડવામાં આવે છે ત્યારે ફંડની એનએવી ઘટે છે. આ એટલા માટે થાય છે કારણ કે પોર્ટફોલિયોમાં હવે ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ શામેલ નથી. તે દરમિયાન, સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટને અલગ એનએવી સોંપવામાં આવે છે, જે ડિસ્ટ્રેસ્ડ હોવાને કારણે ઘણીવાર નોંધપાત્ર રીતે ઓછી હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો મ્યુચ્યુઅલ ફંડની એનએવી રૂપિયા 100 છે અને રૂપિયા 20ની કિંમતની ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટને સાઇડ-પોકેટ કરવામાં આવે છે તો મુખ્ય પોર્ટફોલિયોની નવી એનએવી ઘટીને રૂપિયા 80 થઈ જશે. સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટની એનએવી એસેટના અંદાજિત રિકવરેબલ મૂલ્યના આધારે નક્કી કરવામાં આવશે, જે ઘણીવાર રૂપિયા 20 કરતાં ઘણું ઓછું હોય છે અથવા કેટલાક કિસ્સામાં શૂન્ય પણ હોય છે. જોકે જો સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ રિકવર થાય છે અથવા સફળતાપૂર્વક લિક્વિડેટ થાય છે તો હાલના રોકાણકારો રોકાણ કરેલી રકમનો અમુક ભાગ મેળવી શકે છે.
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગના ફાયદા
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ એ અત્યંત ઉપયોગી પ્રક્રિયા છે જે ફંડ મેનેજરો હાલના રોકાણકારો અને નવા રોકાણકારોને લાભ આપે છે. અહીં તેના કેટલાક મુખ્ય ફાયદાઓનું વધુ વિગતવાર વિહંગાવલોકન આપેલ છે.
- નવારોકાણકારોને સુરક્ષિત કરે છે
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે નવા રોકાણકારો ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સને મુખ્ય પોર્ટફોલિયોથી અલગ કરીને તેનો કોઈ સંપર્ક મેળવતા નથી. આ રીતે નવા રોકાણકારો હાલના રોકાણકારો સાથે નુકસાન વહેંચવાથી સુરક્ષિત રહે છે.
- ન્યાયીવ્યવહાર સુનિશ્ચિત કરે છે
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સની રિકવરી અથવા લિક્વિડેશનથી થતી આવક ફક્ત તે રોકાણકારો સુધી મર્યાદિત રહે છે જેઓ સેગ્રેગેશન થયું ત્યારે ફંડનો ભાગ હતા. આ નવા રોકાણકારોને સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ્સની અંતિમ રિકવરીથી અન્યાયી રીતે લાભ મેળવતા અટકાવે છે.
- પારદર્શિતાવધારે છે
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ એ અત્યંત પારદર્શક પ્રક્રિયા છે જ્યાં ફંડ મેનેજરો રોકાણકારોને અલગ કરવામાં આવી રહેલી એસેટ્સની વિગતો સ્પષ્ટપણે જણાવે છે. વધુમાં તે ફંડના સ્વાસ્થ્ય વિશે પણ સ્પષ્ટતા બનાવે છે અને નવા રોકાણકારોને જાણકાર રોકાણ નિર્ણયો લેવાની મંજૂરી આપે છે.
- ગભરાટભર્યામાહોલમાં રિડેમ્પશન અટકાવે છે
ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સને અલગ કરીને, ફંડ મેનેજરો મુખ્ય ફંડની એનએવીને સ્થિર કરી શકે છે. તેનાથી હાલના રોકાણકારો દ્વારા ગભરાટ-પ્રેરિત રિડેમ્પશન સંભવિતપણે ઘટાડી શકાય છે.
- રિકવરીમાટે સમય આપે છે
ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સને અલગ કરવાથી ફંડ મેનેજરોને રિકવરી માટે સમય મળે છે, જેમાં ઘણીવાર મહિનાથી વર્ષો લાગી શકે છે. જો અલગ કરેલી એસેટ મૂલ્ય ફરીથી મેળવે છે તો રોકાણકારો તેમના નુકસાનનો કેટલોક ભાગ અથવા સંપૂર્ણ નુકસાન રિકવર કરી શકે છે.
સંક્ષિપ્તમાં માહિતી
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ એ ફક્ત એક એકાઉન્ટિંગ ટેકનિક કરતાં વધુ છે. હકીકતમાં તે એસેટ મેનેજરો માટે એક અત્યંત ઉપયોગી જોખમ સંચાલન સાધન છે, જે ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સને સારું પ્રદર્શન કરતી એસેટ્સથી અલગ કરીને રોકાણકારોના હિતોનું રક્ષણ કરવામાં મદદ કરી શકે છે. જોકે આ ટેકનિકના ફાયદા છે, તેના કેટલાક ગેરફાયદા પણ છે. મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગને કારણે અલગ કરવામાં આવેલી એસેટ્સ હંમેશા રોકાણકારોને કોઈ મૂલ્ય આપી શકતી નથી. તેથી, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ રોકાણકાર તરીકે, તમારે તમારા રોકાણોને સુરક્ષિત રાખવા માટે ક્રેડિટ ડિફોલ્ટ થવાની સંભાવના ધરાવતા ફંડ્સમાં રોકાણ કરતા પહેલા જોખમી પરિબળોનું સંપૂર્ણ મૂલ્યાંકન કરવું જોઈએ.
FAQs
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ હાઉસ સાઇડ પોકેટિંગનો ઉપયોગ શા માટે કરે છે?
મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ પોકેટિંગ હાલના રોકાણકારોને વળતર જાળવી રાખીને અને ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટ્સને રિકવર થવા માટે પૂરતો સમય આપીને મદદ કરે છે.
સાઇડ પોકેટિંગ રાઇટ-ઓફથી કેવી રીતે અલગ છે?
રાઇટ-ઓફ ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટને મ્યુચ્યુઅલ ફંડ હાઉસના ચોપડામાંથી સંપૂર્ણપણે દૂર કરે છે. જ્યારે સાઇડ પોકેટિંગ, ડિસ્ટ્રેસ્ડ એસેટને જાળવી રાખે છે પરંતુ તેને લિક્વિડ અને સારું પ્રદર્શન કરતી એસેટ્સથી અલગ કરે છે. સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ્સ સાથે, ભવિષ્યમાં રિકવરીની શક્યતા રહે છે.
શું મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સમાં સાઇડ-પોકેટિંગ નવા રોકાણકારોને લાભ આપે છે?
ના. ફક્ત હાલના રોકાણકારો કે જેઓ સાઇડ પોકેટિંગ સમયે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યુનિટ્સ ધરાવતા હતા તેઓ જ તેનો લાભ મેળવશે. જે નવા રોકાણકારોએ સાઇડ પોકેટિંગ પૂર્ણ થયા પછી યુનિટ્સ ખરીદ્યા છે તેઓ કોઈપણ લાભનો દાવો કરી શકતા નથી.
જો સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ મૂલ્ય ફરીથી મેળવે તો શું થાય?
ફંડ હાઉસ સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ્સમાંથી રિકવર થયેલી રકમને રોકાણકારોને પ્રો-રાટા ધોરણે વહેંચે છે.
રોકાણકારો સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ્સને કેવી રીતે ટ્રેક કરી શકે છે?
ફંડ હાઉસ સાઇડ-પોકેટ કરેલી એસેટ્સ માટે અલગ એનએવી સોંપે છે અને પર્ફોર્મન્સ રિપોર્ટ્સ અને નિયમિત ડિસ્ક્લોઝર દ્વારા રોકાણકારોને તેના પર સમયાંતરે અપડેટ્સ પ્રદાન કરે છે.
