ಸೆಕೆಂಡರಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಬ್ರೋಕರ್ ಅಥವಾ ಸಬ್–ಬ್ರೋಕರ್ ಆಯ್ಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಷೇರುಗಳ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸೆಕೆಂಡರಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಗಾಗಿ, ನೀವು ಮೊದಲು ಬ್ರೋಕಿಂಗ್ ಹೌಸ್ ಅಥವಾ ಬ್ಯಾಂಕಿನೊಂದಿಗೆ ಡಿಮೆಟೀರಿಯಲೈಸ್ಡ್ (ಡಿಮ್ಯಾಟ್) ಅಕೌಂಟ್ ತೆರೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಮ್ಮ ಅಕೌಂಟ್ ಆ್ಯಕ್ಟಿವ್ ಆದ ನಂತರ, ನೀವು ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ನಿಮ್ಮ ಆದೇಶವನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ, ಮತ್ತು ನೀವು ಕಾಂಟ್ರಾಕ್ಟ್ ನೋಟ್ ಪಡೆದರೆ, ಆಗ ನಿಮ್ಮ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ ಆಗುತ್ತದೆ.
ಟ್ರೇಡ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಎಂದರೇನು?
ಟ್ರೇಡ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ದ್ವಿಮುಖ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಟ್ರಾನ್ಸಾಕ್ಷನ್ನಿನ ಅಂತಿಮ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಖರೀದಿದಾರರು ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರರು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಪಾವತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ, ಟ್ರೇಡ್ ಅನ್ನು ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಧಿಕೃತ ಡೀಲ್ ಟ್ರಾನ್ಸಾಕ್ಷನ್ ದಿನಾಂಕದಂದು ನಡೆಯುತ್ತದೆ, ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ದಿನಾಂಕವು ಅಂತಿಮ ಮಾಲೀಕತ್ವವನ್ನು ವರ್ಗಾಯಿಸುವಾಗ ಇರುತ್ತದೆ. ಟ್ರಾನ್ಸಾಕ್ಷನ್ ದಿನಾಂಕವು ಎಂದಿಗೂ ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ‘T’ ಪತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಿಮ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಅದೇ ದಿನದಂದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ದಿನವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ T+2 ಆಗಿರುತ್ತದೆ.
ಮೊದಲು, ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದಾಗ, ನಿಜವಾದ ವಹಿವಾಟಿನ ನಂತರ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲು ಐದು ದಿನಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು . ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಮತ್ತು ಪೋಸ್ಟ್ ಮೂಲಕ ತಲುಪಿಸಲಾದ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಚೆಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿಳಂಬವು ಬೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು, ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ತಂದಿತು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಟ್ರಾನ್ಸಾಕ್ಷನ್ ವಿಳಂಬವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ನಿಯಂತ್ರಕರು ಟ್ರಾನ್ಸಾಕ್ಷನ್ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಬೇಕಾದ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಸೆಟ್ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪೇಪರ್ ವರ್ಕ್ ಕಾರಣ, ಮೊದಲು ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ದಿನಾಂಕ T+5 ಆಗಿರಬೇಕು, ಇದು ಈಗ ಕಂಪ್ಯೂಟರೈಸೇಶನ್ ನಂತರ T+2 ಗೆ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಸ್ಟಾಕ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್‌ಗಳ ವಿಧಗಳು:
ಸ್ಟಾಕ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿನ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಎರಡು ರೂಪದಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ:
- ಸ್ಪಾಟ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ – ಇದು T+2 ರ ರೋಲಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಅಸಲನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಅನುಸರಿಸಿ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಮಾಡಿದಾಗ.
- ಫಾರ್ವರ್ಡ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ – ನೀವು ಟ್ರೇಡ್ ಅನ್ನು ಭವಿಷ್ಯದ ದಿನಾಂಕದಲ್ಲಿ ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿದಾಗ ಇದು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ, ಅದು T+5 ಅಥವಾ T+7 ಆಗಿರಬಹುದು.
ರೋಲಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಎಂದರೇನು?
ರೋಲಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಎಂದರೆ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೋಲಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಟ್ರೇಡ್‌ಗಳನ್ನು T+2 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರರ್ಥ ಡೀಲ್‌ಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ಕೆಲಸದ ದಿನದಿಂದ ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಶನಿವಾರ ಮತ್ತು ಭಾನುವಾರ, ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಜಾದಿನಗಳು ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ರಜಾದಿನಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಬುಧವಾರ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಡೆಸಿದರೆ, ಅದನ್ನು ಶುಕ್ರವಾರ ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, ನೀವು ಶುಕ್ರವಾರ ಒಂದು ಸ್ಟಾಕ್ ಖರೀದಿಸಿದರೆ, ಬ್ರೋಕರ್ ಅದೇ ದಿನ ನಿಮ್ಮ ಅಕೌಂಟಿನಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚವನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಡಿತಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ನೀವು ಮಂಗಳವಾರ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತೀರಿ. ನೀವು ರೆಕಾರ್ಡಿನ ಷೇರುದಾರರಾಗುವ ದಿನವೂ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ದಿನವಾಗಿದೆ.
ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಬಯಸುವ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ದಿನವು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಖರೀದಿದಾರರು ಕಂಪನಿಯಿಂದ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಬಯಸಿದರೆ, ಅವರು ಲಾಭದ ದಾಖಲೆ ದಿನಾಂಕಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಬೇಕು.
BSE ನಲ್ಲಿ ರೋಲಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ನಿಯಮಗಳು:
- ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ (BSE) ನಲ್ಲಿ, ಇಕ್ವಿಟಿ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿನ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ T+2 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ರಿಟೇಲ್ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರ ಆದಾಯ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳನ್ನು T+2 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಸೆಟಲ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಪೇ–ಇನ್ ಮತ್ತು ಹಣಗಳ ಪಾವತಿ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳನ್ನು ಅದೇ ದಿನದಂದು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಬೇಕು.
- ಬಿಎಸ್ಇ(BSE) ಫಂಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳ ಪಾವತಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಕ್ಲೈಂಟ್‌ನಿಂದ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಪಾವತಿಯನ್ನು ಒಂದು ಕೆಲಸದ ದಿನದೊಳಗೆ ಮಾಡಬೇಕು.
NSE ನಲ್ಲಿ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಸೈಕಲ್:
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ (NSE) ನಲ್ಲಿ ರೋಲಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್‌ಗಳ ಸೈಕಲ್ ಕೆಳಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ:
| ಆ್ಯಕ್ಟಿವಿಟಿ | ಕೆಲಸದ ದಿನಗಳು |
| ರೋಲಿಂಗ್ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ | T |
| ಕಸ್ಟೋಡಿಯಲ್ ದೃಢೀಕರಣ ಮತ್ತು ಡೆಲಿವರಿ ಜನರೇಶನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ | T+1 |
| ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಂಡ್‌ಗಳ ಪೇ–ಇನ್ ಮತ್ತು ಪೇ–ಔಟ್ ಮೂಲಕ ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ | T+2 |
| ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ ನಂತರದ ಹರಾಜು | T+2 |
| ಹರಾಜು ಸೆಟಲ್ಮೆಂಟ್ | T+3 |
| ಬ್ಯಾಡ್ ಡೆಲಿವರಿಗಳಿಗಾಗಿ ರಿಪೋರ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ | T+4 |
| ಸರಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಡ್ ಡೆಲಿವರಿಗಳ ಪೇ–ಇನ್ ಮತ್ತು ಪೇ–ಔಟ್ | T+6 |
| ಬ್ಯಾಡ್ ಡೆಲಿವರಿಗಳ ಮತ್ತೆ ರಿಪೋರ್ಟ್ ಮಾಡುವುದು | T+8 |
| ಮರು– ಬ್ಯಾಡ್ ಡೆಲಿವರಿಗಳ ಮುಚ್ಚುವಿಕೆ | T+9 |
ಪೇ–ಇನ್ ಮತ್ತು ಪೇ–ಔಟ್ ಎಂದರೇನು:
ಖರೀದಿದಾರರು ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ಗೆ ಹಣವನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವ ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರರು ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವ ದಿನವೇ ಪೇ–ಇನ್. ಪೇ–ಔಟ್ ಎಂದರೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್ಚೇಂಜ್ ಹಣವನ್ನು ಮಾರಾಟಗಾರರಿಗೆ ತಲುಪಿಸುವ ದಿನ ಮತ್ತು ಖರೀದಿದಾರರಿಗೆ ಖರೀದಿಸಿದ ಷೇರುಗಳು.
ಬ್ಯಾಡ್ ಡೆಲಿವರಿ ಎಂದರೇನು?
ವಿನಿಮಯದ ಮಾನದಂಡಗಳ ಅನುಸರಣೆಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಷೇರುಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳದಿದ್ದಾಗ ಬ್ಯಾಡ್ ಡೆಲಿವರಿ ಆಗುತ್ತದೆ.
ಮುಕ್ತಾಯ:
ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸುಗಮವಾಗಿ ನಡೆಸಲು, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾಹಿತಿಯುಕ್ತ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ, ಟ್ರೇಡಿಂಗ್ ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಇವುಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.
