શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ શું છે?

શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ એસેટ્સ પર ચૂકવવાપાત્ર હોય છે. એસેટ્સને વર્ગીકૃત કરવા માટે હોલ્ડિંગ પિરિયડ શેર, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને રિયલ એસ્ટેટ માટે અલગ-અલગ હોય છે. શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ શું છે અને તેના પર કેવી રીતે ટેક્સ લાગે છે તે વિશે બધુ જાણો.

કેપિટલ એસેટ્સમાં ઇક્વિટી શેર, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ, જમીન, ઇમારતો અને અન્ય એસેટ્સનો સમાવેશ થાય છે જેને તમે નફાથી વેચાણ કરી શકો છો. તમે આ પૈકી કેટલીક એસેટ્સ લાંબા ગાળા માટે રાખી શકો છો. જોકે, અન્ય એસેટ્સને ફક્ત થોડા મહિનાના હોલ્ડિંગ પિરિયડ પછી વેચી શકાય છે. આ સમયગાળાના આધારે, નફાને શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ (એસટીસીજી) ગણી શકાય છે. અન્ય તમામ કમાણીની જેમ જ એસટીસીજી પણ તમારી કુલ આવકમાં શામેલ છે અને આવકવેરા અધિનિયમ, 1961 મુજબ ટેક્સને આધીન છે. આ લેખમાં આપણે શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ શું છે, તેના પર કેવી રીતે ટેક્સ લાગે છે અને શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સના અલગ-અલગ દર શું છે તે વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.

શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન (એસટીસીજી)નો અર્થ

જ્યારે તમે શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ એસેટ્સ વેચીને નફો કમાઓ છો, ત્યારે તેને શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ કહેવામાં આવે છે. એલટીસીજી ને બદલે એસટીસીજી કયા હોલ્ડિંગ પિરિયડ તરફ દોરી જાય છે તે નક્કી કરવા માટે, તમારે ભારતમાં નવા કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ નિયમો સમજવાની જરૂર છે. કેન્દ્રીય બજેટ 2024 માં સરકારે કેટલાક નવા નિયમો રજૂ કર્યા જે 23 જુલાઈ, 2024થી અમલમાં આવ્યા.

શોર્ટ–ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સની ગણતરી

જોકે શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન ટેક્સનો દર એક કેપિટલ એસેટથી બીજામાં અલગ-અલગ હોય છે, પરંતુ એસટીસીજીની ગણતરીમાં સામેલ પગલાં સમાન હોય છે. જ્યારે તમે એસેટના વેચાણમાંથી એટીસીજી નક્કી કરવા માટે શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ કેલ્ક્યુલેટરનો ઉપયોગ કરી શકો છો ત્યારે તેમાં સામેલ પ્રક્રિયાને સમજવી હંમેશા સારો વિચાર છે. તો ચાલો વિવિધ કેપિટલ એસેટ્સમાંથી શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સની ગણતરી કેવી રીતે કરવી તેની ચર્ચા કરીએ.

પગલું1: કેપિટલ એસેટ માટે પ્રાપ્ત થયેલ સંપૂર્ણ મૂલ્ય નોંધો. આ કુલ કન્સિડરેશન છે.
પગલું2: ચોખ્ખું કન્સિડરેશન શોધવા માટે ટ્રાન્સફર-સંબંધિત ખર્ચાઓ દ્વારા કુલ કન્સિડરેશન ઘટાડો.
પગલું3: એસેટના સંપાદન ખર્ચ નક્કી કરો. આ શેર અથવા મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાં રોકાણ કરેલી રકમ અથવા રિયલ એસ્ટેટની ખરીદ કિંમત હોઈ શકે છે. જો કોઈ હોય તો સુધારણા ખર્ચને પણ ધ્યાનમાં લો.
પગલું4: કલમ 54બી અને 54ડી હેઠળ કપાતનો હિસાબ રાખો, જે શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ પર લાગુ પડે છે.
પગલું5: ચોખ્ખા કન્સિડરેશનમાંથી સંપાદન ખર્ચ, સુધારણા ખર્ચ અને મુક્તિઓ બાદ કર્યા પછી મળતી રકમ એ એસેટમાંથી શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન છે.

શોર્ટ–ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ શું છે?

શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ એ ટેક્સની રકમ છે જે તમારે આપેલ વર્ષ દરમિયાન તમે કમાયેલા STCG પર ચૂકવવાની જરૂર છે. તમારે તમારી આવકવેરા રિટર્ન (આઈટીઆર) ફાઇલ કરવાની નિયત તારીખ પહેલાં અથવા તે તારીખે આ ટેક્સ ચૂકવવાની જરૂર છે. શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ પર ટેક્સનો દર વેચાયેલી એસેટના પ્રકાર પર આધારિત છે. મોટાભાગની શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ એસેટ્સ પર કરદાતાને લાગુ પડતા સ્લેબ દર મુજબ ટેક્સ લાગે છે. જોકે, કેટલીક એસેટ્સ પરના એસટીસીજી પર નિશ્ચિત દર મુજબ ટેક્સ લાગે છે. ચાલો હવે શેર, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને રિયલ એસ્ટેટ જેવી વિવિધ કેપિટલ એસેટ્સ પર શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ દરની ચર્ચા કરીએ.

ઇક્વિટી શેર પર શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ

જ્યારે લિસ્ટેડ ઇક્વિટી શેર 12 મહિનાથી ઓછા સમય માટે રાખવામાં આવે છે અને નફા પર વેચવામાં આવે છે, ત્યારે પરિણામી શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ પર 23 જુલાઈ, 2024 થી 20% ટેક્સ લાગે છે. અગાઉ, કેન્દ્રીય બજેટ 2024 માં રજૂ કરાયેલા નવા નિયમો પહેલાં, આ શોર્ટ-ટર્મ ગેઇન્સ પર 15% ટેક્સ લાગતો હતો.

નોંધ: અનલિસ્ટેડ ઇક્વિટી શેર માટે, જો શેર 24 મહિના પહેલાં વેચવામાં આવે તો ગેઇન્સને એસટીસીજી ગણવામાં આવે છે.

મ્યુચ્યુઅલફંડ પર શોર્ટ–ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ

મ્યુચ્યુઅલ ફંડ પર શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ દર નક્કી કરવા માટે, તમારે પહેલા સ્કીમનો પ્રકાર ઓળખવો આવશ્યક છે — જે ઇક્વિટી, ડેટ અથવા હાઇબ્રિડ હોઈ શકે છે. ફંડની આ દરેક શ્રેણીઓ માટે એસટીસીજી ટેક્સ દર તપાસો.

ઇક્વિટીમ્યુચ્યુઅલ ફંડ પર એસટીસીજી ટેક્સ

કેન્દ્રીય બજેટ 2024 પછી અમલમાં મૂકાયેલા નવા નિયમો મુજબ, 12 મહિના કે તેથી ઓછા સમય માટે રાખવામાં આવેલા ઇક્વિટી મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાંથી થતા નફાને શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે અને તેના પર 20% ટેક્સ લાગે છે.

ઇક્વિટી રોકાણ પર શોર્ટ ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ વિશે વધુ વાંચો

ડેટ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ પર એસટીસીજી ટેક્સ

1 એપ્રિલ, 2023 પહેલાં ખરીદેલા ડેટ મ્યુચ્યુઅલ ફંડમાંથી થતા નફાને એસટીસીજી ગણવામાં આવે છે જો ફંડ 24 મહિનાની અંદર વેચવામાં આવે. જોકે, આ તારીખ પછી ખરીદેલા ડેટ ફંડમાંથી થતા નફાને હંમેશા શોર્ટ-ટર્મ ગેઇન્સ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે. બંને કિસ્સાઓમાં, શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ પર સ્લેબ દર મુજબ ટેક્સ લાગે છે.

ડેટ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ પર એસટીસીજી ટેક્સ વિશે વધુ વાંચો

હાઇબ્રિડમ્યુચ્યુઅલ ફંડ પર એસટીસીજી ટેક્સ

જો એગ્રેસિવ હાઇબ્રિડ ફંડ 12 મહિનાની અંદર વેચવામાં આવે, તો નફાને એસટીસીજી ગણવામાં આવશે અને તેના પર 20% ટેક્સ લાગશે. તેવી જ રીતે, જો બેલેન્સ્ડ હાઇબ્રિડ ફંડ 24 મહિનાની અંદર વેચવામાં આવે, તો નફા પર શોર્ટ-ટર્મ ગેઇન્સ તરીકે સ્લેબ દર મુજબ ટેક્સ લાગશે. જોકે, કન્ઝર્વેટિવ હાઇબ્રિડ ફંડ માટે, 23 જુલાઈ, 2024 થી નવા હોલ્ડિંગ પિરિયડ નિયમો અને શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ દર નીચે મુજબ છે:

1 એપ્રિલ, 2023 પહેલાં ખરીદેલા ફંડ: જો હોલ્ડિંગ પિરિયડ 24 મહિના કે તેથી ઓછો હોય તો એસટીસીજી ઉદભવે છે અને તેના પર સ્લેબ દર મુજબ ટેક્સ લાગે છે.

1 એપ્રિલ, 2023 પછી ખરીદેલા ફંડ: નફાને હંમેશા શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ગણવામાં આવે છે અને તેના પર સ્લેબ દર મુજબ ટેક્સ લાગે છે.

જમીનઅને ઇમારત પર શોર્ટ–ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ

કોઈપણ મિલકત અથવા રિયલ એસ્ટેટ જેમ કે જમીન અને ઇમારતને શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ એસેટ ગણવામાં આવશે જો તેને 24 મહિના કે તેથી ઓછા સમય માટે રાખવામાં આવે. આ કેપિટલ એસેટ્સ માટે શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ દર કરદાતા માટે લાગુ પડતા સ્લેબ દર જેટલો જ હશે.

સંક્ષિપ્તમાં માહિતી

આ શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન ટેક્સ વિશે તમારે જે જાણવાની જરૂર છે તે બધું સમાવે છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, એસેટ્સ પર સ્લેબ દર મુજબ ટેક્સ લાગે છે. કેટલાક કિસ્સામાં, જેમ કે ઇક્વિટી શેરમાંથી એસટીસીજી, ટેક્સનો દર 15% થી વધીને 20% થયો છે. તેથી, તમારી રોકાણ અને રિડેમ્પશન વ્યૂહરચના ઘડતી વખતે આ પાસાને ધ્યાનમાં રાખવાની ખાતરી કરો.

FAQs

શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ ચૂકવવાની નિયત તારીખ કઈ છે?

તમારે તમારા આઈટીઆર ફાઇલ કરવાની નિયત તારીખે અથવા તે પહેલાં કોઈપણ સમયે શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સ ચૂકવવાની જરૂર છે, જે સામાન્ય રીતે સંબંધિત એસેસમેન્ટ વર્ષની 31 જુલાઈ હોય છે. જોકે, કેટલાક કિસ્સાઓમાં સરકાર આ તારીખ લંબાવી શકે છે.

શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ ટેક્સેશનમાં કોઈ મુક્તિ ઉપલબ્ધ છે?

હા, આવકવેરા અધિનિયમની કલમ 54બી અને 54ડી લાંબા ગાળાના અને શોર્ટ-ટર્મ કેપિટલ ગેઇન્સ બંને માટે મુક્તિ આપે છે. તેથી, જો તમારે એસટીસીજી ટેક્સ ચૂકવવાની જરૂર હોય, તો તમે આ ટેક્સ લાભો માટે પાત્ર છો કે નહીં તે ચકાસી શકો છો અને તે મુજબ તમારો ટેક્સ બોજ ઘટાડી શકો છો.