ડિમેટનો અર્થ: ડીમેટ શું છે, ફીચર્સ અને લાભો

તમે શરૂઆતકર્તા હોય કે નિષ્ણાત રોકાણકાર હોય, તમારી ટ્રેડિંગ મુસાફરીમાં કેટલાક સમયે, તમે ટર્મ ડિમેટ એકાઉન્ટ જોઈ શકશો. આજની દુનિયામાં, જો તમે કોઈ પ્રકારની મુશ્કેલી અને સરળ ખરીદી અને વેપાર અનુભવનો આનંદ લેવા માંગતા હોય તો ડીમેટ એકાઉન્ટ હોવું અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

ડીમેટ એકાઉન્ટ શું છે?

ડીમેટએટલે એવી પ્રક્રિયા છે જેના દ્વારા તમે તમારા ભૌતિક શેર પ્રમાણપત્રોને ઇલેક્ટ્રોનિક સિલકમાં રૂપાંતરિત કરી શકો છો. ડીમેટ એકાઉન્ટ તમને ઇલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપમાં શેર અને અન્ય ફાઇનાન્શિયલ સિક્યોરિટીઝ હોલ્ડ કરવાની મંજૂરી આપે છે. તે તમને સરળતા અને સુવિધા પ્રમાણે સ્ટૉક માર્કેટમાં ટ્રેડ કરવાની પણ મંજૂરી આપે છે.

ડીમેટ એકાઉન્ટની વિગતો મેળવતા પહેલાં, ચાલો સમજીએ કે ડીમેટ એકાઉન્ટ કેવી રીતે કામ કરે છે.

ડીમેટ એકાઉન્ટ કેવી રીતે કામ કરે છે?

ડીમેટ એકાઉન્ટ અન્ય કોઈ બેંક એકાઉન્ટની જેમ જ કામ કરે છે. તે તમારા ભૌતિક શેરોને ઇલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપમાં રૂપાંતરિત કરે છે, જે તેમને દુનિયામાં ક્યાંય પણ સ્ટોર કરવા અને સરળતાથી સુલભ બનાવે છે. જો તમે સ્ટૉક માર્કેટની દુનિયામાં એક્સેસ કરવા માંગો છો તો પ્રથમ પગલું ડિપૉઝિટરી પાર્ટીસિપેન્ટ (DP) સાથે ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવાનું રહેશે.

ભારતમાં, મુખ્યત્વે બે ડિમેટ સેવા પૂરી પાડવામાં આવે  છે - સેન્ટ્રલ ડિપોઝિટરી સર્વિસ લિમિટેડ (CDSL) અને નેશનલ સિક્યોરિટીઝ ડિપોઝિટરી સર્વિસિસ લિમિટેડ (NSDL)

જ્યારે તમે NSE (નેશનલ સ્ટૉક એક્સચેન્જ) અથવા BSE (બોમ્બે સ્ટૉક એક્સચેન્જ) માંથી એક શેર ખરીદો છો, ત્યારે તમારા શેરને ટ્રાન્સફર માટે ક્લિયર કર્યા પછી, તે બે DPs પર સંચાલન કરેલ તમારા ડીમેટ એકાઉન્ટમાં ક્રેડિટ થઈ જાય છે.

ડિમેટ એકાઉન્ટની વિશેષતાઓ

1. સુરક્ષિત ટ્રાન્સફર - ડીમેટ એકાઉન્ટના અસ્તિત્વ પહેલાં, શેર કંપનીને અથવા રજિસ્ટ્રારને રોકાણકારના નામથી શેર ટ્ન્સફર કરવામાં આવે છે. આ સમયે ઉપયોગમાં આવતી પ્રક્રિયા  અર્થ એ છે કે સંપૂર્ણ સોદો પૂર્ણ કરવાના મહિના પહેલાં તે હશે. ડીમેટ એકાઉન્ટ તમને કોઈ પ્રતિક્ષિત સમય વગર તાત્કાલિક શેર ટ્રાન્સફર કરવાની પરવાનગી આપે છે.
2. ઝડપી પ્રક્રિયાઓ - ડિમેટ એકાઉન્ટ બની ગયા પછી ઇલેક્ટ્રોનિક ફોર્મમાં ભૌતિક શેરોને રૂપાંતરિત કરવાની પ્રક્રિયા ઝડપી અને મુશ્કેલી મુક્ત બની ગઈ છે. તેવી જ રીતે, જો જરૂરી હોય તો, ઇલેક્ટ્રોનિક સિક્યોરિટીઝને ભૌતિક રૂપમાં પણ રૂપાંતરિત કરી શકાય છે
3. સ્પીડ ઇ-સુવિધા - નેશનલ સિક્યોરિટીઝ ડિપોઝિટરી લિમિટેડ (NSDL) મુજબ, તમે DP પર ફિઝિકલ સ્લિપ સબમિટ કરવાના બદલે ઇલેક્ટ્રોનિક રીતે ઇલેક્ટ્રોનિક સ્લિપ મોકલી શકો છો. આ રીતે રાહ જોવાના સમયમાં ઘટાડો થાય છે અને સંપૂર્ણ પ્રક્રિયાને અવરોધ વગર અને ઝડપી બનાવી શકાય છે.
4. કોર્પોરેટ લાભો – જ્યારે તમારી પાસે ડિમેટ એકાઉન્ટ હોય ત્યારે તમારા રોકાણોથી મળતા લાભો તમારા ડિમેટ એકાઉન્ટમાં ઑટોમેટિક રીતે જમા કરવામાં આવે છે. જો તમે જે કંપનીમાં રોકાણ કર્યું છે તે તેમના રોકાણકારોને લાભ મળે છે, વળતર અથવા વ્યાજ આપે છે., તો આ લાભો તમને ડીમેટ એકાઉન્ટધારકો તરીકે ઉપલબ્ધ થઈ જાય છે

ડિમેટ એકાઉન્ટના લાભો

1. ઓછી જોખમ – જ્યારે તમે ભૌતિક પ્રમાણપત્રોની જરૂરિયાતને દૂર કરો છો અને ઇલેક્ટ્રોનિક ફોર્મમાં તમારા તમામ શેરોને સેવ કરો છો ત્યારે ચોરી, નુકસાન અથવા ખોટા જોખમને ઘટાડવામાં આવે છે.
2. સરળતાથી સુલભતા યોગ્ય - કોઈપણ પ્રતીક્ષા, ઝંઝટ અથવા અસુવિધા વગર સ્ટૉક માર્કેટમાં શેર ખરીદવા અને વેચવા માટે એક ડીમેટ એકાઉન્ટ એ તમારી ચાવી છે. ઉપરાંત  એકાઉન્ટ ડિજિટલ એકાઉન્ટ છે જેથી, તમે તેને વિશ્વમાં ક્યાંયથી પણ ઍક્સેસ કરી શકો છો
3. ઘટાડેલા ખર્ચ - ચિત્રમાંથી બાહરના ભૌતિક પ્રમાણપત્રો સાથે, તમે સ્ટેમ્પ ડ્યુટી, નોંધણી, હેન્ડલિંગ વગેરે સંબંધિત તમામ શુલ્કોને ઘટાડી શકો છો.
4. ત્વરિત ટ્રાન્ઝૅક્શન - જ્યારે શેર ખરીદવામાં આવે અને ભૌતિક રૂપમાં વેચાયેલ હોય, ત્યારે સંપૂર્ણ ટ્રાન્ઝૅક્શન એક દિવસનો સમય લઈ શકે છે. ડીમેટ એકાઉન્ટ સાથે, સમય ખૂબ ઓછો છે. તમારે ફક્ત એક ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલવું પડશે અને તમે તમારા ટ્રાન્ઝૅક્શન શરૂ કરવા માટે તૈયાર હશો.
5. બધા માટે એકલ એકાઉન્ટ - ડિમેટ એકાઉન્ટ સાથે તમે સરળતાથી એક એકાઉન્ટ દ્વારા તમારા બધા ઇન્વેસ્ટમેન્ટનો ટ્રેક રાખી શકો છો. તે તમને કોઈપણ સમયે ઝડપી પોર્ટફોલિયોને ટ્રૅક કરવામાં સક્ષમ બનાવે છે જેથી તમે તમારી રિસ્ક પ્રોફાઇલ અને નફાની અપેક્ષાઓને અનુરૂપ વાસ્તવિક સમયના નિર્ણયો લઈ શકો. ડિમેટ એકાઉન્ટ રોકાણકારોને તેમની ખરીદી અને વેચાણના નિર્ણયો વિશે સ્માર્ટ નિર્ણયો લેવા મંજૂરી આપે છે.

ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો

તમારી જાણકારી માટે નોંધવામાં આવેલ વિશેષતાઓ અને લાભો સાથે  આગળ અમે ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા માટે જરૂરી દસ્તાવેજો અંગે જાણકારી આપી રહ્યા છીએ.

1. ઓળખના પુરાવા તરીકે સ્વીકાર્ય દસ્તાવેજો
2. માન્ય ફોટો સાથે PAN કાર્ડ
3. UID – યુનિક આઈડેન્ટીફિકેશન નંબર (પાસપોર્ટ, આધાર, વોટર ID, ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ)
4. પ્રમાણિત નિયમનકારી અધિકારીઓ અથવા સરકારી સંસ્થાઓ દ્વારા ઈસ્યુ કરવામાં આવેલ કાયદેસરના ફોટો સાથે કોઈપણ ID કાર્ડ.
5. સરનામાના પુરાવા તરીકે સ્વીકાર્ય દસ્તાવેજો

આ પૈકી કોઈપણ એકને પૂરાવા તરીકે રજૂ કરો

1. પાસપોર્ટ/વોટર ID/રેશન કાર્ડ/રહેઠાણનું રજિસ્ટર્ડ લીઝ અથવા રહેઠાણ/ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ/ફ્લેટ મેઇન્ટેનન્સ બિલ/ઇન્શ્યોરન્સ કૉપી.
2. યુટિલિટી બિલ – આમાં લેન્ડલાઇન, વીજળી/ગૅસ બિલ ત્રણ મહિનાથી વધુ જૂના નથી.
3. બેંકની પાસબુક ત્રણ મહિનાથી જૂની ન હોવી જોઈએ.
4. ઉચ્ચ અદાલતના ન્યાયાધીશો અથવા સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશો દ્વારા આપવામાં આવેલા તમારા નવા સરનામાંની સ્વ-ઘોષણા
5. બેંક મેનેજરો, ગેઝેટેડ અધિકારીઓ, જાહેર નોટરીઓ, કાયદાકીય એસેમ્બલીના સભ્યો અથવા સંસદ દ્વારા જારી કરાયેલ સરનામાનો પુરાવો.
6. તમારા ઍડ્રેસ સાથે ઓળખ કાર્ડ જે પ્રમાણિત અધિકારીઓ દ્વારા જારી કરવામાં આવે છે.
7. સરનામાનો પુરાવો જે જીવનસાથીના નામથી આપવામાં આવે છે
8. આવકના પુરાવા તરીકે સ્વીકાર્ય દસ્તાવેજો

આ પૈકી કોઈ એક સબમિટ કરો

1. તમારી હાલના આવકવેરા રિટર્નની સ્વીકૃતિ સ્લિપની ફોટોકૉપી.
2. તમારા સી.એ દ્વારા પ્રમાણિત નેટવર્થ અથવા વાર્ષિક એકાઉન્ટ સ્ટેટમેન્ટ.
3. તાજેતરની સેલરી સ્લિપ અથવા ફોર્મ 16.
4. યોગ્યતા ધરાવતી ડિપોઝિટરી પાર્ટીસિપેન્ટ સાથે ડિમેટ એકાઉન્ટ હોલ્ડિંગ્સનું સ્ટેટમેન્ટ.
5. છ મહિનાની આવકનું  તાજેતરનું નવીનતમ બેંક સ્ટેટમેન્ટ.
6. સ્વઘોષણા કરેલ સંપત્તિની માલિકી ધરાવતા કોઈપણ દસ્તાવેજો.

ડીમેટ એકાઉન્ટ કેવી રીતે ખોલવું?

હવે તમે જાણો છો કે ડીમેટ એકાઉન્ટ શું છે તમે આગળ વધી શકો છો અને થોડા સરળ પગલાંઓમાં અમારી સાથે તે ખોલી શકો છો. તમારું પોતાનું એન્જલ બ્રોકિંગ ડિમેટ એકાઉન્ટ બનાવવા માટે નીચેના પગલાંનું પાલન કરો.

પગલું 1:   ડિપોઝિટરી પાર્ટીસિપન્ટ (ડીપી) સાથે તમે એકાઉન્ટ ખોલવા માંગો છો તે ) પસંદ કરો. બેનિફિસિયલ ઓનર (બીઓ ) એકાઉન્ટ ડિપોઝિટરી સાથે ખોલવામાં આવશે.

પગલું 2: તમારે એકાઉન્ટ ખોલવાનું ફોર્મ ભરવું પડશે. ખાતરી કરો કે તમે સરનામાના પુરાવાની દસ્તાવેજીકરણ નકલ, ઓળખનો પુરાવો, આવકનો પુરાવો વગેરે સાથે તમારી બધી વિગતો સબમિટ કરો છો. ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા માટે PAN કાર્ડ ફરજિયાત છે.

પગલું 3: ત્યારબાદ તમને નિયમો અને નિયમનોની એક કૉપી પ્રાપ્ત થશે અને જરૂરી ચાર્જીસ સાથે તમારે ડીપીની ચુકવણી કરવી પડશે. ડીપીના પ્રતિનિધિરૂપ રોકાણકાર દ્વારા આપવામાં આવેલ તમામ વિગતો અને દસ્તાવેજોની માન્યતાની પુષ્ટિ કરવા માટે વ્યક્તિગત ખરાઈ કરવામાં આવશે.

પગલું 4: એક વખત દસ્તાવેજો મંજૂર થયા પછી, તમારું ડિમેટ અકાઉન્ટ કાર્યરત રહે છે. તમે તરત જ આ અકાઉન્ટ સાથે ટ્રેડિંગ શરૂ કરી શકો છો.

તમે માત્ર થોડી મિનિટોમાં જ  એન્જલ બ્રોકિંગ સાથે ઑનલાઇન તમારું ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલી શકો છો. આ પ્રક્રિયા ઝડપી અને અવરોધમુક્ત છે.

ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા સાથે સંકળાયેલા ચાર્જીસ

ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવું મહત્વપૂર્ણ છે કે ડીપી દ્વારા કરવામાં આવતા દરેક ટ્રાન્ઝૅક્શન માટે વાર્ષિક મેઇન્ટેનન્સ ફી, ટ્રાન્ઝૅક્શન ફી અથવા કમિશન જેવા ખર્ચાઓનોતેમા સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત જો તમે તમારા શેરને ડિમેટેરિયલાઇઝ કરવા માંગો છો તો તેના માટે પણ ફી લેવામાં આવી શકે છે. તમારા ડીમેટ એકાઉન્ટ સાથે સંકળાયેલા ચાર્જીસની સંક્ષિપ્ત માહિતી નીચે આપવામાં આવી છે

1. એકાઉન્ટ ખોલવાની ફી – ડીમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા માટે ડીપીએસ નજીવી ફી વસૂલ કરે છે. જો કે, જો તમે એન્જલ બ્રોકિંગ સાથે ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલો છો, તો તમારે એકાઉન્ટ ખોલવાની કોઈ ફી ચૂકવવી પડતી નથી. સેબી દ્વારા સ્ટેમ્પ ડ્યુટી, જીએસટી અને અન્ય વૈધાનિક ચાર્જીસનો સમાવેશ કરવામાં આવશે તેમા એકમાત્ર ફી તમારા ખાતાંમાંથી વસૂલવામાં આવશે.
2. એન્યુઅલ મેઈન્ટેનન્ટ ફી - તમે તમારું ડિમેટ એકાઉન્ટ ક્યાં પ્રકારનું બ્રોકરેજ ફર્મ ખોલો છો, તેના આધારે તમારે તમારા ડિમેટ એકાઉન્ટની જાળવણી માટે થોડી રકમ ચૂકવવી પડી શકે છે.
3. ટ્રાન્ઝૅક્શન ફી - ડીપી દ્વારા પૂર્ણ કરેલ દરેક ટ્રાન્ઝૅક્શન માટે ડીમેટ એકાઉન્ટ હોલ્ડરને ટ્રાન્ઝૅક્શન ફી અથવા બ્રોકરેજ ચાર્જીસ લેવામાં આવે છે. કેટલીક બ્રોકિંગ ફર્મ્સ ટ્રાન્ઝૅક્શનના કુલ મૂલ્યની ટકાવારી પર વસૂલ કરી શકે છે; અન્ય કંપનીઓ દરેક ટ્રાન્ઝૅક્શન માટે ફ્લેટ ફી વસૂલી શકે છે.

ડીપી પસંદ કરતા પહેલાં, તમે તમારું ડિમેટ એકાઉન્ટ બનાવવા માંગો છો, ખાતરી કરો કે તમે તમારા ડીમેટ એકાઉન્ટ પર વસૂલવામાં આવતા તમામ ચાર્જીસ જુઓ છો.

ડીમેટ એકાઉન્ટ બદલ આપનો આભાર, શેર માર્કેટ ટ્રાન્ઝૅક્શન પહેલાં કરતાં વધુ અનુકૂળ બની ગયા છે. જો તમે પણ ડિમેટ એકાઉન્ટ ખોલવા વિશે વિચારી રહ્યા છો પણ તે હજુ ખોલાવ્યા નથી તો હવે આ ઉત્તમ સમય છે. ખરીદવા, વેચાણ અને વેપાર કરવાની સંપૂર્ણ નવી રીતનો અનુભવ કરવા માટે તરત જ એન્જલ બ્રોકિંગની મુલાકાત લો.