MCX વિ NCDEX

કોમોડિટી ટ્રેડિંગ સાથે ઘણા લાભોનો આનંદ માણી શકો છો. જો કે, બજારમાં પ્રવેશત કરતા પહેલા, વ્યક્તિએ તમામ મૂળભૂત બાબતોને સાચી કરવી જરૂરી છે. તો ચાલો વેપારનું અવલોકન કરીએ!

કોમોડિટી ટ્રેડિંગ રોકાણકારોને વિવિધ લાભો પ્રદાન કરે છે જેમાં પોર્ટફોલિયો વૈવિધ્યકરણ અને ફુગાવા અને ભૌગોલિક રાજકીય ઘટનાઓ સામે બચાવ પ્રદાન કરે છે. જો કે, રોકાણની આ તકમાંથી વધુમાં વધુ લાભ મેળવવા માટે, મૂળભૂત બાબતોને સાચી બનાવવી અને તમારા નાણાકીય લક્ષ્યો અને જોખમની ભૂખને ધ્યાનમાં લેતા રોકાણના નિર્ણયો લેવા મહત્વપૂર્ણ છે.

આને ધ્યાનમાં રાખતા, કોમોડિટી ટ્રેડિંગના સંદર્ભમાં તમને સૌથી સામાન્ય પ્રશ્નો પૈકી એક છે – MCX અને NCDEX વચ્ચે શું તફાવત છે?

આ પહેલા કે તે સમજીએ, ચાલો કોમોડિટી ટ્રેડિંગની મૂળભૂત બાબતોને સમજીને શરૂઆત કરીએ.

કોમોડિટી ટ્રેડિંગ શું છે?

કોમોડિટી એ બુનિયાદી કાચો માલ અથવા પ્રાથમિક કૃષિ ઉત્પાદનનો ઉલ્લેખ કરે છે જેને જથ્થાબંધ ખરીદી  અને વેચાણ કરી શકાય છે. કોમોડિટી ટ્રેડિંગમાં કોમોડિટીઝ અને તેમના ડેરિવેટિવ્ઝ ઉત્પાદનોના વેપારનો સમાવેશ થાય છે. કોમોડિટીમાં ટ્રેડિંગ રોકાણકારોને તેમના પોર્ટફોલિયોમાં પરંપરાગત રોકાણોની બહાર વૈવિધ્યીકરણ કરવાની એક સરળ રીત પૂરી પાડે છે. જો કે, રોકાણકારોએ કોમોડિટી ટ્રેડિંગમાં સામેલ જોખમો વિશે જાગૃત અને માહિતગાર રહેવાની આવશ્યકતા હોય છે કારણ કે તે અત્યંત સટ્ટાકીય પ્રણાલી છે.

 

સૌથી સામાન્ય રીતે વેપાર થતી કોમોડિટીમાં ધાતુઓ, ઉર્જાનો સામાન, કૃષિ સામાન અને પર્યાવરણીય માલનો સમાવેશ થાય છે.

કોમોડિટી ટ્રેડિંગ અલગ એક્સચેન્જો દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે. ભારતના કેટલાક મુખ્ય કોમોડિટી એક્સચેન્જોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

 

• મલ્ટી કોમોડિટી એક્સચેન્જ ઓફ ઈન્ડિયા (MCX)
• નેશનલ મલ્ટી કોમોડિટી એક્સચેન્જ ઓફ ઈન્ડિયા (NMCE)
• ઇન્ડિયન કોમોડિટી એક્સચેન્જ (ICEX)
• નેશનલ કોમોડિટી અને ડેરિવેટિવ્ઝ એક્સચેન્જ (NCDEX)

ચાલો આપણે બે સૌથી વધુ ઉપયોગમાં લેવાતા એક્સચેન્જો પર ધ્યાન આપીએ- MCX અને NCDEX

મલ્ટી કોમોડિટી એક્સચેન્જ ઓફ ઈન્ડિયા (MCX)

 

મલ્ટી કોમોડિટી એક્સચેન્જ ઓફ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (MCX), નવેમ્બર 2003માં આર્થિક વ્યવહાર શરૂ કરી હતી અને સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) દ્વારા તેનું નિયમન કરવામાં આવે છે. MCX એ ભારતનું પ્રથમ સૂચિબદ્ધ કરેલ એક્સચેન્જ છે. તે કોમોડિટી ઑપ્શન્સ કોન્ટ્રાક્ટ્સ, બુલિયન ઈન્ડેક્સ ફ્યુચર્સ અને બેઝ મેટલ્સ ઈન્ડેક્સ ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટ ઑફર કરે છે.

 

નેશનલ કોમોડિટી એન્ડ ડેરિવેટિવ એક્સચેન્જ લિ. (NCDEX)

 

નેશનલ કોમોડિટી એન્ડ ડેરિવેટિવ્ઝ એક્સચેન્જ લિમિટેડ (NCDEX) એક બહુ-કોમોડિટી એક્સચેન્જ છે જે ભારતના કૃષિ ક્ષેત્રમાં ક્રાંતિ લાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. તે કોમોડિટી ફ્યુચર્સ, માલના વિકલ્પો અને ઈન્ડેક્સ ફ્યુચર્સ જેવા ઉત્પાદનોની વિવિધ શ્રેણી ઑફર કરે છે. તેના કારણે, NCDEX એગ્રિકલ્ચર વેલ્યુ ચેઇનમાં સહભાગીઓના વિવિધ સમૂહોની આવશ્યકતાઓને પૂર્ણ કરતા અવસરો પૂરી પાડવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.

NCDEXએ ડિસેમ્બર 2003માં આર્થિક વ્યવહાર શરૂ કરી હતી.

 

MCX અને NCDEX વચ્ચેની તુલના

 

MCX અને NCDEX વચ્ચેના સામાન્ય પરિબળો

 

આ બંને એક્સચેન્જો કોમોડિટી ટ્રેડિંગ સાથે સંબંધિત હોવાથી, તેમની વચ્ચે ઘણી સમાનતાઓ પણ છે, જેમ કે:

બંને SEBI દ્વારા નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે.

બંનેનું મુખ્ય મથક મુંબઈમાં છે.

બંને સોમવારથી શુક્રવાર સુધી કામ કરે છે અને રોકાણકારો માટે ઑનલાઇન ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મ ઑફર કરે છે.

બંને પરંપરાગત કોન્ટ્રાક્ટમાં ડીલ કરે છે જે સુનિશ્ચિત કરે છે કે કોમોડિટીની ગુણવત્તા, ભાગનો કદ અને સમાપ્તિ તારીખો તમામ પ્રમાણિત છે. 

 

કેટલાક સંબંધિત શરતો

 

જેમ-જેમ તમને કોમોડિટી ટ્રેડિંગ અને MCX અને NCDEXમાં વધુ રુચિ વધશે, તેમ-તમે નીચેની કેટલીક શરતો પણ જોશો:

મંડી:

એક નિયંત્રિત ભૌતિક બજાર

ઑર્ડર એન્ટ્રી:

આ ટ્રેડિંગ સભ્યોના પરિસરમાં સ્થિત કોમ્પ્યુટર ટર્મિનલમાં ગ્રાહકો દ્વારા આપવામાં આવેલા ઑર્ડરને દાખલ કરવાનો સંદર્ભ આપે છે.

કરાર સમાપ્તિ મહિનો:

આ વિશિષ્ટ મહિનો છે જેમાં ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટની શરતો હેઠળ ડિલિવરી થઈ શકે છે.

માર્ક ટુ માર્કેટ સેટલમેન્ટ:

પ્રત્યક કોન્ટ્રાક્ટ માટે દૈનિક પતાવટ કિંમતના આધારે તમામ ખુલ્લી સ્થિતિઓ દરરોજ માર્કેટ માટે ચિહ્નિત કરવામાં આવે છે.

ભૌતિક ડિલિવરી:

તે કોમોડિટી એક્સચેન્જ દ્વારા નિર્ધારિત વિગતવાર પ્રક્રિયા અનુસાર ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટમાં ટૂંકી સ્થિતિ ધરાવતા ક્લાયન્ટ પાસેથી ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટના ખરીદનારને ભૌતિક કોમોડિટીના ટ્રાન્સફરનો સંદર્ભ આપે છે.

આધાર-કિંમત:

નવા કરાર લૉન્ચ કરવા પર, આધાર કિંમત પ્રવર્તમાન સ્પોટ માર્કેટમાં અંતર્ગત કોમોડિટીની આગલા દિવસની બંધ કિંમત હશે. ત્યારપછીના તમામ ટ્રેડિંગ દિવસોમાં, આ પાછલા ટ્રેડિંગ દિવસના ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટની દૈનિક પતાવટ કિંમત હશે.

ટ્રેડિંગ ચક્ર:

સમય-સમય પર એક્સચેન્જ દ્વારા સૂચિત કર્યા મુજબ, જે દરમિયાન ડેરિવેટિવ્ઝ કોન્ટ્રાક્ટ ટ્રેડિંગ માટે ઉપલબ્ધ રહેશે.

 

નિષ્કર્ષ

કોમોડિટી એક્સચેન્જો કોમોડિટી બજારના વિકાસ માટે અભિન્ન અંગ છે. તેઓ ટ્રેડિંગ માટે એક સંગઠિત પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે, બજારની અસ્થિરતા ઘટાડે છે અને રોકાણકારોને તેમના પોર્ટફોલિયોમાં વિવિધતા લાવવા માટે એક નવો એસેટ ક્લાસ પૂરો પાડે છે. એવા સમયે જ્યારે કોમોડિટી ટ્રેડિંગ પ્રોત્સાહક વૃદ્ધિ દર્શાવે છે, દેશના બે સૌથી અગ્રણી કોમોડિટી એક્સચેન્જોની વિગતો વિશે અપડેટ રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે. NCDEX અને MCX અલગ-અલગ કોમોડિટીમાં વેપાર કરે છે, અને તેમના પોતાના ફાયદા અને સુવિધાઓ આપે છે.