એફિસિઅન્ટ હાઈપોથેસિસતમામ માહિતી બજારમાં પ્રવેશ કર્યા પછી શેરની કિંમતો દેખાવી જોઈએ. આ રોકાણકારોને માહિતીપૂર્ણ નાણાંકીય નિર્ણયો લેવામાં મદદ કરશે.
એક ઇન્વેસ્ટર તરીકે તમને આશ્ચર્ય થવું જોઈએ કે સ્ટૉકની કિંમત તમામ સંબંધિત માહિતીને ધ્યાનમાં લે છે કે નહીં. તેનું કારણ એ છે કે જ્યારે માર્કેટ અસરકારક હોય અથવા મહત્વપૂર્ણ માહિતીને ધ્યાનમાં લે છે, ત્યારે તે શેરની કિંમતોમાં દેખાય છે.
જ્યારે કોઈ મૂડી બજાર અસરકારક રીતે કાર્ય કરે છે, ત્યારે માહિતી સુરક્ષા કિંમતોમાં તરત અને પૂરતી રીતે દેખાય છે, જે શેરની કિંમતોને આગાહી કરેલા નફા અને બિઝનેસના જોખમોનું સચોટ રીતે પ્રતિનિધિત્વ કરવાની મંજૂરી આપે છે. તેથી, કાર્યક્ષમ માર્કેટ હાઇપોથેસિસ (ઈએમએચ) ફાઉન્ડેશન પર વર્તમાન જોખમ–આધારિત એસેટ કિંમત મોડેલો બનાવવામાં આવ્યા છે.
ચાલો સમજીએ કે બજારની કાર્યક્ષમતા શું છે.
કાર્યક્ષમ બજાર અને પરિકલ્પના શું છે?
સિદ્ધાંતને વધુ સારી રીતે સમજવા માટે, ચાલો તેને બે ભાગોમાં તોડીએ– કાર્યક્ષમ બજાર અને પરિકલ્પના છે.
એક કાર્યક્ષમ બજારમાં, બધી મહત્વપૂર્ણ માહિતી એક જ સમયે બજારમાં શામેલ દરેક માટે ઉપલબ્ધ છે, અને આ માહિતી મુજબ કિંમતોમાં તરત જ બદલાવ થાય છે. તેથી, ઉદાહરણ તરીકે, જો બીએસઈના તમામ સહભાગીઓ બજાર મૂલ્યની આગાહી કરી શકે છે, તો એબીસી કંપનીની શેર કિંમત બદલાતી નથી. ત્યારબાદ બીએસઈને કાર્યક્ષમ બજાર માનવામાં આવી શકે છે, અને કંપની એબીસીની શેર કિંમત કંપની વિશેની તમામ માહિતી દર્શાવે છે.
આગામી ભાગમાં આવી રહ્યું છે: હાઇપોથેસિસ શું છે? પરિકલ્પના એ હકીકતના આધારે કંઈક બાબત માટે એક સિદ્ધાંત અથવા સ્પષ્ટીકરણ છે પરંતુ પ્રમાણ દ્વારા અત્યાર સુધી સમર્થિત નથી.
કાર્યક્ષમ બજાર પરિકલ્પના એ રોકાણનો એક સિદ્ધાંત છે જેમાં આર્થિક સાધનોનું મૂલ્ય સચોટ રીતે ઉપલબ્ધ બજાર ડેટાને દર્શાવે છે. તેના કારણે, ઇન્વેસ્ટર્સ સ્ટૉક્સનું વિશ્લેષણ કરીને અને વિવિધ માર્કેટ ટાઇમિંગ સ્ટ્રેટેજીનો ઉપયોગ કરીને એકબીજાથી વધુ સારી સ્થિતિ મેળવી શકતા નથી.
એફિસિએન્ટ માર્કેટ હાઈપોથેસિસના શું છે?
આ સિદ્ધાંતના નામમાં દરેક મુદ્દતનો અર્થ એ જાણ્યા પછી, ચાલો કાર્યક્ષમ બજાર પરિકલ્પનાને સમજીએ. વર્ષ 1960ના દાયકામાં યુજીન ફેમાએ ફેર ગેમ મોડેલ અને રેન્ડમ વૉક થિયરીમાંથી આ સિદ્ધાંતને વિકસિત કરવામાં આવ્યો હતો. તેના માટે, તેમણે 3 પ્રકારની માર્કેટ કાર્યક્ષમતાને વર્ગીકૃત કરી છે: નબળા ફોર્મ, અર્ધ–મજબૂત ફોર્મ અને મજબૂત ફોર્મ કાર્યક્ષમતા. આ સિદ્ધાંત સમાચાર (અથવા માહિતી) અને કિંમતો વચ્ચેનો સંબંધ સ્થાપિત કરે છે, કારણ કે ખરીદદારો અને વિક્રેતાઓ સામાન્ય રીતે સમાન માહિતીનો ઍક્સેસ ધરાવે છે.
સિદ્ધાંત પ્રમાણે, શેરો જેવી ટ્રેડ કરેલી સંપત્તિની કિંમતો અંગે લોકોને ચોક્સાઈપૂર્વક ઉપલબ્ધ બજાર વિશેની તમામ માહિતીને સચોટ રીતે રજૂ કરવી જોઈએ. ઉદાહરણ તરીકે કંપનીએ તેના શેર કિંમત નિર્ધારિત કરવા માટે તેના ત્રિમાસિક પરિણામોને ધ્યાનમાં લેવું જોઈએ. પરિણામે, જો તમે જાહેર રીતે ઉપલબ્ધ માહિતીના આધારે સંપત્તિમાં રોકાણ કરો છો તો લાંબા ગાળે બજારને આગળ વધારવું અશક્ય રહેશે કારણ કે ખરીદદારો અને વિક્રેતાઓ બંને સમાન માહિતીનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે.
ચાલો સરળ સમજણ માટે એક ઉદાહરણને ધ્યાનમાં લો: જો કિંમતો જાહેર માહિતી પ્રમાણે ફેરફાર થાય છે અને કાર્યક્ષમ રીતે તેની અસર થાય છે, એટલે કેશેરો‘યોગ્ય‘ કિંમત પર ટ્રેડ કરી રહ્યા છે. ચોક્કસ ધારણા સાથે સપોર્ટ્સનીસમર્થકો માનતા હોવાથી કે બજાર અનિયમિત રહે છે, માહિતીની આગાહી સામાન્ય લોકો દ્વારા કરી શકાતી નથી. તેથી, મૂલ્યવાન સ્ટૉક્સ ખરીદવું અથવા વધારેલી કિંમતો માટે તેમને વેચવાથી ઇન્વેસ્ટર્સને માર્કેટને “બીટ” કરવાની મંજૂરી મળશે નહીં. કાર્યક્ષમ બજાર સિદ્ધાંત દર્શાવે છે કે રોકાણ પર વળતર સંબંધિત બજાર સરેરાશ રીતે સતત આગળ વધારવું અશક્ય છે, પછી ભલે નસીબ તમારી તરફેણમાં હોય કે ન હોય.
ઈફેક્ટિવ માર્કેટ હાઈપોથેસિસના પ્રકારો
-
કાર્યક્ષમ બજાર પરિકલ્પનાનું નબળું સ્વરૂપ
શેરની કિંમતો ભૂતકાળની તમામ કિંમતની માહિતી દર્શાવે છે
એક નબળા સિદ્ધાંત જણાવે છે કે ભૂતકાળનાશેરની કિંમતો આજની કિંમતમાં દેખાય છે. વધુમાં, તે જણાવે છે કે સ્ટૉકની અગાઉની પરફોર્મન્સ તેની સંભાવનાઓથી અલગ છે. આ કિસ્સામાંટેકનિક રીતે વિશ્લેષણ બજારમાંથી પૈસા કમાઈ શકતું નથી.
-
કાર્યક્ષમ બજાર પરિકલ્પનાનું અર્ધ–મજબૂત સ્વરૂપ
શેરની કિંમતો તમામ ભૂતકાળ અને વર્તમાન સ્થિતિમાં જાહેર રીતે ઉપલબ્ધ માહિતીને ધ્યાનમાં લે છે
સિદ્ધાંતનું સેમી-સ્ટ્રોંગ સ્વરૂપ એ જણાવે છે કે જાહેર રીતે ઉપલબ્ધ કરવામાં આવેલી માહિતીના દરેક ભાગ શેરની કિંમતોને ધ્યાનમાં લે છે. પરિણામસ્વરૂપે રોકાણકારો બજારમાંથી બહાર નીકળી શકતા નથી અને મૂળભૂત વિશ્લેષણનો ઉપયોગ કરી ચોક્કસ લાભ પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી. આ પરિસ્થિતિમાં કોઈપણ ટેકનિકલ વિશ્લેષણ અને મૂળભૂત વિશ્લેષણ કરવાનું રહેશે. અર્ધ–મજબૂત સ્વરૂપની સ્થિતિમાં બજારમાં ભવિષ્યની આગાહીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો નથી. જો કોઈ રોકાણકાર ભવિષ્યની માહિતીની આગાહી કરે છે, તો તેઓ બજારના ચોક્કસ સ્થિતિ ધારણ કરી શકે છે.
-
કાર્યક્ષમ બજાર પરિકલ્પનાનું મજબૂત સ્વરૂપ
શેરની કિંમતો તમામ માહિતીને ધ્યાનમાં લે છે, જે હજુ સુધી ગોપનીય માહિતી જેવી સામાન્ય માહિતી લોકો સમક્ષ જાહેર કરવામાં આવી નથી
સિદ્ધાંત પ્રમાણે શેરની કિંમતોને જોતી વખતે તમામ જાહેર અને ખાનગી માહિતીને ધ્યાનમાં લેવી જોઈએ. તેથી, એવું માનવામાં આવે છે કે માહિતીને લીધે ઇનસાઇડર્સ અથવા બહારના લોકોને અન્ય કરતા ફાયદો નથી. તેના પરિણામે આ બાબત સૂચવે છે કે બજાર તટસ્થ છે અને તેનાથી વધુ નફો મેળવવો વર્ચ્યુઅલી અશક્ય છે. માટે, કોઈપણ ટેકનિકલ વિશ્લેષણ, મૂળભૂત વિશ્લેષણ અથવા જાહેર ક્ષેત્રમાં ન હોય તેવી અંદરની માહિતીને અસંગત માનવામાં આવશે.
કાર્યક્ષમ બજાર પરિકલ્પનાની મર્યાદા
ઘણા રોકાણકારોએ વિસ્તૃત સમયગાળા દરમિયાન બજાર દરમાં સફળતાપૂર્વક વધારો કર્યો હોવાથી, ઉદાહરણ તરીકે વૉરેન બફેટએ અંડર વેલ્યુ શેરોમાં રોકાણ કર્યું અને અબજોપતિ બની ગયું.
આ ઉપરાંત, અબરપ્ટ માર્કેટની વધઘટ દર્શાવે છે કે નવી માહિતી વધુ અસરકારક રીતે શામેલ કરવી આવશ્યક છે.
રોકાણકારો માટે એફિસિઅન્ટ માર્કેટ હાઈપોથેસિસશા માટે મહત્વપૂર્ણ છે?
જો રોકાણકારો માટે બેન્ચમાર્કને વધારવામાં અશક્ય અથવા મુશ્કેલ હોય તો શા માટે રોકાણ કરવું? કાર્યક્ષમ બજાર પરિકલ્પનાનો હેતુ રોકાણને નિરુત્સાહ કરવાનો ન હતો. આ માટે ચોક્કસ બાબત વિપરીત છે!
ઈએમએચ પ્રમાણે, સંપૂર્ણ બજારમાં રોકાણ કરવું એ રોકાણકારોને વિસ્તૃત સમયગાળા દરમિયાન સતત નફા મેળવવાનો એકમાત્ર માર્ગ છે. તેને બીજી રીતે જોઈએ તો, એફિસિએન્ટ માર્કેટની પરિકલ્પના દર્શાવે છે કે ઓછા ખર્ચે, વ્યાપક રીતે વૈવિધ્યપૂર્ણ, નિષ્ક્રિય રીતે સંચાલિત ઇન્ડેક્સ ફંડ્સમાં રોકાણ કરવું એ કદાચ સૌથી સર્વશ્રેષ્ઠ કાર્યવાહી છે.
કાર્યક્ષમ બજારોનો આ “જૂનો” સિદ્ધાંત આજે તેના કરતાં વધુ સચોટ હોઈ શકે છે, જ્યારે તે પ્રથમ પ્રસ્તાવિત કરવામાં આવ્યો હતો, એલ્ગોરિધમ્સ અને કોમ્પ્યુટર્સના વિકાસને જોતાં જે ત્વરીત ઝડપે માહિતી અને વ્યવહારોની પ્રક્રિયા કરી શકે છે જે બજારોના ‘મજબૂત સ્વરૂપ‘ તરફ દોરી જાય છે.
જો કેટલાક ટ્રેડર્સ સ્ટૉક માર્કેટની આગાહી કરી શકતા નથી તો તેઓ ઈએમએચ ને સહાય કરશે. પરંતુ ટૂંકા ગાળાના ટ્રેડર્સ ઈએમઆઈના સિદ્ધાંતો સાથે અસંમત થઈ શકે છે કારણ કે તેઓ વિચારે છે કે તેઓ શેરની કિંમતમાં થતી વધઘટને ચોક્કસપણે અગાઉથી જોઈ શકે છે.
મોટાભાગના રોકાણકારો માટે નિષ્ક્રિય, ખરીદી અને જાળવી રાખેલા રોકાણ પર લાંબા ગાળા માટેનો અભિગમ લાભદાયક બને છે. તેનું કારણ એ છે કે મૂડી બજારોમાં મોટાભાગની કિંમતમાં વધઘટ આકર્ષક અને ઓછી વધઘટ થાય છે.
શું માર્કેટને વધુ કાર્યક્ષમ બનાવી શકે છે?
ચાલો સિદ્ધાંતની ટીકા કરવાને બદલે કાર્યક્ષમ બજારની સ્થાપના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ. વધુ વ્યક્તિઓ ભાગ લે, સ્પર્ધા કરે અને કિંમત પર વ્યાપક વિવિધતા સાથે માહિતી રજૂ કરવા માટે બજાર વધુ કાર્યક્ષમ રીતે આગળ વધશે. જ્યાં પણ દેખાય ત્યાં માર્કેટ વધુ ઍક્ટિવ અને લિક્વિડ વધે છે, ત્યારે આર્બિટ્રેજર્સ પણ ઉભરશે. અને જ્યાં પણ દેખાય ત્યાં નાની વિપરીત સ્થિતિમાં પણ ચોક્કસ પ્રમાણમાં લાભ મળી રહે છે અને કાર્યક્ષમતાને ઝડપથી પુનઃસ્થાપિત કરશે.
તારણ
કાર્યક્ષમ બજારોની હાઇપોથેસિસ (ઈએમએચ) પ્રમાણે જેમ કે તમામ બાબત અગાઉથી વાજબી અને સચોટ કિંમતમાં છે, વધારાના લાભ પેદા કરવા માટે રોકાણ કરવા કોઈ અવકાશ નથી. આ બાબત સૂચવે છે કે બજારમાં કાર્યક્ષમતાને લઈ ઓછામાં ઓછી સંભાવના છે. જો કે, પૅસિવ ઇન્ડેક્સ ઈન્વેસ્ટમેન્ટ તમને બજારમાંથી વળતર મેળવવામાં મદદ કરી શકે છે.
સ્પષ્ટતા
- આ બ્લૉગ ખાસ કરીને શૈક્ષણિક હેતુ માટે છે
- સિક્યોરિટીઝ માર્કેટમાં રોકાણ બજારના જોખમોને આધિન છે; રોકાણ કરતા પહેલાં તમામ સંબંધિત દસ્તાવેજો કાળજીપૂર્વક વાંચો
